Hernán Cortés urodził się w 1485 roku w Medellin. Jego ojcem był Martin Cortés de Monroy, kapitan piechoty, pochodzący z wytwornej ale mało wpływowej rodziny. Matką Cortésa była Catalina Pizarro Altamirano. Co ciekawe był on spokrewniony z Francisco Pizarro, człowieka, który podbił Imperium Inków. Według biografa i przyjaciela Cortésa, duchownego Francisco Lópeza de Gómara, bohater tego artykułu był bardzo chorowitym dzieckiem. W wieku 14 lat został wysłany do swojego wujka do Salamanki, aby uczyć się łaciny. Po dwóch latach powrócił do Medellin, co niezbyt spodobało się jego rodzicom, którzy żywili nadzieję na obiecującą karierę syna. Jednakże dwa lata w Salamance i doświadczenie pozyskane w pracy notariusza w Valladolid i Hispanioli nie poszły na marne i pozwoliły Cortésowi poznać kodeks prawny Kastylii, którego znajomość wykorzystał później, aby usprawiedliwić swój nieuprawniony najazd na Meksyk. W okresie swojej młodości Cortés był uznawany za bezwzględnego, wyniosłego i złośliwego. Kiedy w wieku 16 lat powrócił do domu wieści o odkryciach Kolumba zaczęły napływać do Hiszpanii. Snuto nawet plany, aby Cortés pożeglował do Ameryki ze znajomymi rodziców i dalekim krewnym, Nicolásem de Ovando, świeżo upieczonym gubernatorem Hispanioli. Jednakże kontuzja młodzieńca nie pozwoliła mu na wypłynięcie w morze. Następny rok spędził na podróżowaniu po kraju, najpewniej spędzając większość tego czasu w portach na południu Hiszpanii-Cadiz, Palosie, Sanlucar czy Sevilli.
Życie i rozwój kariery na Hispanioli - Kubie
W 1504 r. Hernan Cortés wyruszył do Hispanioli, gdzie został kolonistą. Podróż odbyła się na statku dowodzonym przez Alonso Quintero, który próbował oszukać swoich przełożonych i dotrzeć do Nowego Świata przed nimi, co wiązało się z pewnymi profitami. Modus operandi Quintero stał się później swego rodzaju inspiracją dla Cortésa. W ogóle historia konkwistadorów jest pełna rywalizacji, zdrad i nieczystych zagrywek. Po tym jak Cortés przybył w 1504 r. do Santo Domingo, stolicy Hispanioli, ubiegał się o status obywatela. To uprawniałoby go do zakupu działki budowlanej w tej okolicy. Niedługo potem, gubernator Nicolás de Ovando przyznał mu encomiendę i wyznaczył go na notariusza miasta Azua.
Przez 5 lat wykonywania tej pracy zadomowił się w kolonii. W 1506 r. Cortés brał udział w podboju Hispanioli. Dowódca ekspedycji nagrodził go ziemią i niewolnikami za duży wkład w wyprawę. W 1511 r. Cortés towarzyszył Diego Velázquezowi de Cuéllar, pomocnikowi gubernatora Hispanioli, w jego ekspedycji w celu podbicia Hispanioli. Velázquez został mianowany gubernatorem Nowej Hiszpanii. W wieku 26 lat Cortés został skarbnikiem. Miał między innymi upewnić się, że Korona Hiszpańska otrzyma quinto, czyli 1/5 profitów z ekspedycji. Velázquez był pod wrażeniem Cortésa do tego stopnia, że przygotował dla niego wysokie polityczne stanowisko w kolonii. Hernan Cortés został sekretarzem gubernatora. Dwukrotnie został również mianowany alkadem Santiago - urzędnikiem pełniącym funkcje sędziowskie i administracyjne. Była to pozycja porównywalna z rolą burmistrza lub prezydenta miasta. Urząd jaki sprawował był również źródłem dodatkowej władzy, do której mogliby się zwrócić przeciwnicy władzy kolonii.
Walka o władzę
W 1514 r. Cortés stanął na czele grupy ludzi, którzy żądali, aby więcej Indian zostało przydzielonych osadnikom. Z biegiem czasu, relacja pomiędzy Cortésem, a Velazquezem stała się napięta. Niesnaski między nimi zaczęły się w momencie, gdy do Velásqueza dotarła wiadomość, że Juan de Grijalava założył kolonię na stałym lądzie, w miejscu żyły złota i srebra. Velazquez zdecydował się na udzielenie mu pomocy. Cortés został powołany na kapitana-generała nowej ekspedycji w październiku 1518 r. Doświadczenie administracyjne, wiedza płynąca z wielu wypraw i zdolności przywódcze Cortésa ułatwiły mu zdobycie 6 statków i 300 ludzi zaledwie w miesiąc. Zazdrosny Velasquez o zdolności Corteza zezłościł się do tego stopnia, że zdecydował się na przekazanie dowództwa w inne ręce. Jednakże Hernan szybko zebrał jeszcze więcej ludzi i statków w innych Kubańskich portach. W tym samym czasie wdał się też w romans z Cataliną Xuárez, szwagierką Velázqueza. Prawdopodobnie niechęć gubernatora do Cortésa wynikała między innymi z tego, że przypuszczał, iż konkwistador bawił się uczuciami Cataliny. Na jakiś czas jego uwagę odciągnęła co prawda siostra kobiety, ale ostatecznie Cortés niechętnie i pod wpływem nacisku ze strony Velasqueza poślubił Catalinę. Po prawie 15 latach spędzonych w koloniach Cortésowi udało się objąć pozycję burmistrza stolicy Kuby. Równolegle w tym czasie pod rozkazami Francisco Hernándeza de Córdoby odbyły się dwie wyprawy do Meksyku, które rozpaliły w Cortezie rządzę bogactwa i sławy.
Wyprawa Cortesa do Meksyku i zatopienie statków
W 1518 roku, pod pieczą Juana de Grijalavy, Velasquez wysłał Cortesa do Meksyku. Ekspedycja miała na celu odkrycie terenów Meksyku i zabezpieczenie ich pod kolonizację. W ostatniej chwili Velasquez, motywowany dawnymi niesnaskami ze świeżo mianowanym dowódcą, zmienił zdanie i odwołał Cortésa. Jednak ten zignorował rozkaz i w akcie buntu 15 lutego 1519 roku wyruszył na ekspedycję. Zatrzymał się po drodze w kubańskim Trynidadzie, aby wynająć więcej żołnierzy i pozyskać konie. Na czele 11 statków i 500 ludzi, w tym niewolników, 13 koni i nielicznych dział, Cortés dotarł do półwyspu Jukatan na terytorium Majów. Tam natrafił na Geronimo de Aguilara, hiszpańskiego franciszkanina, który przeżył rozbicie statku i następnie niewolę u Majów, z której udało mu się wydostać. Aguilar nauczył się języka Chontal Maya i został tłumaczem Cortésa. W marcu 1519 r. oficjalnie przejął to terytorium w imieniu Korony hiszpańskiej.
Następnie udał się do Tabasco, gdzie spotkał się z oporem miejscowych i wygrał bitwę z tubylcami. Tam pojmał 20 młodych kobiet z plemienia i nawrócił je na chrześcijaństwo. Wśród tych kobiet znalazła się La Malinche, jego przyszła kochanka i matka jego syna, Martina. Malinche znała zarówno język Nahuatl i Chontal Maya, co pozwoliło dowódcy ekspedycji porozumiewać się z Aztekami. W San Juan de Ulua w Wielkanoc 1519 r. Cortés spotkał się z gubernatorami Montezumy II: Tendie i Pitalpitoque. W lipcu tego samego roku jego ludzie przejęli Veracruz. W konsekwencji został odwołany z urzędu gubernatora Kuby i zaczął odpowiadać bezpośrednio przed królem Karolem V Habsburgiem. Aby uniemożliwić jakikolwiek odwrót swoich ludzi, Cortés zdecydował się zatopić statki.
Mediacje z Montezumą
W Veracruz poznał hołdowników Azteków i poprosił ich o zaaranżowanie kolejnego spotkania z Montezumą II, władcą Imperium Azteków. Król wielokrotnie odmawiał spotkania, ale Cortés był nieustępliwy. Pozostawiając setkę ludzi w Veracruz zdecydował się na marsz do Tenochtitlán w połowie sierpnia 1519 r., wraz z 600 żołnierzami, 15 jeźdźcami, 15 działami i setką rodzimych nosicieli i wojowników. W drodze Cortés zawiązał sojusze z niektórymi plemionami, np. Totonakami z Cempoali czy Nahuami z Tlaxcali. Otomi, a później także Tlaxcalanie walczyli później z hiszanami w serii trzech bitew od 2 do 5 września 1519 r. Po tym jak Cortés sukcesywnie uwalniał więźniów z niewoli w myśl pokoju i zdając sobie sprawę, że Hiszpanie są wrogami Montezumy, Xicotencatl Starszy i Maxixcatzin przekonali dowódcę Tlaxcalan, Xicotencatla Młodszego, że lepszym rozwiązaniem jest zawiązanie pokoju z przybyłymi, niż zabijanie ich. W październiku 1519 r. Cortés wraz z jego ludźmi, ze wsparciem około 1000 Tlaxcalteca, pomaszerowali do Choluli, drugiego największego miasta w centralnej części Meksyku.
Dowódca ekspedycji, żeby zasiać strach wśród tubylców, lub zapobiec ich zdradzie czy buncie, zmasakrował tysiące nieuzbrojonych szlachciców zgromadzonych na centralnym placu, a następnie częściowo spalił miasto. W momencie gdy dotarł do Tenochtitlán, Hiszpanie posiadali ogromną armię. 8 listopada 1519 r. zostali ugoszczeni przez Montezumę II. Władca celowo pozwolił ludziom Cortésa wejść do azteckiej stolicy żywiąc nadzieję, że pozna słabości armii co pozwoli mu rozgromić ich w regularnej bitwie. Montezuma szczodrze i rozrzutnie obdarował Hiszpanów, którzy zamiast zostać udobruchani, stali się jeszcze bardziej żądni bogactw. W swoich listach do króla, Cortés twierdził, że Aztecy uznają go za wysłannika boskiego węża Quetzalcoatl, albo nawet za samego Quetzalcoatla. Cortés szybko odkrył, że kilku żołnierzy hiszpańskich zostało zostalo zamordowanych przez Azteków, kiedy ci wspierali Totonaków i w związku z tym zdecydował się wziąć Montezumę jako zakładnika w jego własnym pałacu, używając go jako marionetki do rządzenia Tenochtitlán.
Śmierć Montezumy
W międzyczasie Velasquez wysłał kolejną ekspedycję, prowadzoną przez Pánfilo de Narváez, który miał powstrzymać Cortésa. Narváez dotarł do Meksyku w kwietniu 1520 r. z 1,100 żołnierzy. Cortés zostawił 200 ze swoich ludzi w Tenochtitlán i zabrał resztę, aby zmierzyć się z Narváezem. Po pokonaniu wroga nakłonił jego ocalałych ludzi, aby walczyli po jego stronie. W Meksyku jeden z ludzi Cortésa, Pedro de Albarado dopuścił się masakry w Alvarado, czym wzbudził niechęć lokalnej rebelii. Po tym czynie Cortés szybko powrócił do Tenochtitlán. 1 lipca 1520 r. Montezuma ostał zabity. Przyjmuje się, że został ukamieniowany przez własnych poddanych. Cortés zaś zmierzył się z wrogą ludnością i zdecydował się uciec do Tlaxcali. W czasie La Noche Triste, z 30 czerwca na 1 lipca 1520 r. Hiszpanom udało się wydostać z Tenochtitlán, ale zabito ich straż tylną. Stracono również większość skarbów zrabowanych przez Cortésa.
Droga do zwycięstwa
Po bitwie o Otumbę, kompanii udało się dotrzeć do Tlaxcali, okupiono to jednak stratą 870 żołnierzy. Z pomocą swoich sojuszników Cortés wreszcie zwyciężył, dzięki posiłkom przybyłym z Kuby. Cortés odciął wrogów od zapasów i poddał zaprzyjaźnione z Aztekami miasta. Obława Tenochtitlán zakończyła się zwycięstwem Hiszpanów i doszczętnym zniszczeniem miasta. W stycznia 1521 r. Antonio de Villafana zawiązał spisek przeciwko Cortésowi, za co został powieszony. Koniec końców 13 sierpnia 1521 r. pojmano Cuauhtémoc, tlatoani Tenochtitlán, czyli jego władcę i tym samym przejęto imperium Azteków dla Korony hiszpańskiej, a nazwę miasto przemianowano na Mexico City.
Cortés gubernatorem Meksyku
Od 1521 r. Do 1524 r. Cortés osobiście sprawował pieczę nad Meksykiem jako jego gubernator. Od 1524 r. Do 1526 r. Cortés stał na czele ekspedycji do Hondurasu, gdzie pokonał Cristóbala de Olid, który obrał Honduras w posiadanie w imieniu Velázqueza. Bojąc się, że Cuahtémoc odbuduje armię i zorganizuje powstanie w Meksyku, pojmał Crisóbala i zabrał go ze sobą do Hondurasu, Cuahtémoca zaś zabił w czasie podróży. Wściekły na zdradę Olida, która w jego mniemaniu była sprawką gubernatora Kuby, zdecydował się aresztować Velázqueza. Velázquez wraz z Fonsecą postanowili zwrócić się do regenta Hiszpanii, Hadriana VI, aby ten nakazał aresztowanie Cortésa. Parę dni później, gdy Cortés powrócił ze swojej ekspedycji, Ponce de León zawiesił go w obowiązkach gubernatora Nowej Hiszpanii.
Nowe tytuły w Hiszpanii
W 1528 r. Cortés powrócił do Hiszpani na wezwanie króla. W Meksyku zostali przedstawiciele konkwistadora-Juan Altamirano i Alonso Valiente. Jako że Cortés posiadał więcej pieniędzy niż początkowo przypuszczano, a z pewnością więcej niż quinto, król Karol V Habsburg odznaczył Cortésa. W zamian za zasługi w budowaniu potęgi Imperium Hiszpańskiego, w 1529 r. Cortés otrzymał tytuł szlachecki "don". Ponadto został markizem. Poślubił też szlachciankę, Donę Juanę Zunigę, jego wcześniejsza żona, Catalina Suárez zmarła bowiem parę lat wcześniej.
Powrót Cortéza do Meksyku
Rok po otrzymaniu tytułów Cortés powrócił do Meksyku. Jednak polityczne zawirowania w hiszpańskiej polityce sprawiły, że wiele przedsięwzięć, w których Cortés brał udział legło w gruzach. Po powrocie don Hernan Cortés zastał anarchię. Podejrzewano, że to markiz zaplanował rebelię, a co więcej zamordował swoją pierwszą żonę. Wszczęto śledztwo, lecz starano utrzymać się je w tajemnicy, ponieważ uznanie go za niewinnego zwiększyłoby jego popularność. W przeciwnym razie, kryzys tylko by się pogłębił. Trzymanie wszystkiego w sekrecie było więc jedynym słusznym rozwiązaniem. Gdy wszystko się wyjaśniło, Cortés przeszedł na swego rodzaju emeryturę i skupił się na budowaniu swojego pałacu w Cuernavaca, około 50 km na południe od Mexico City. Skupił się na wyprawach badawczych zachodniego wybrzeża Ameryki Środkowej i Północnej.
Cortés u schyłku życia
W 1534 r. Cortés wszedł w posiadanie kilku kopalni srebra w Zumpango del Rio, a parę lat później zdobył 20 kopalni w Sultepec, 12 w Taxco i 3 w Zacualpan. W 1536 r. Cortés zbadał północno-zachodnią część Meksyku i odkrył Półwysep Kalifornijski. Poświęcił też trochę czasu na badanie wybrzeża Oceanu Spokojnego. Po wyprawie badawczej w 1541 r do półwyspu Kalifornijskiego Cortés powrócił do Hiszpanii. Miał wielu wrogów z powodu zaciągniętych długów i próbował ureguloawć prawnie wszelkie zaległości. Nastepnie Cesarz pozwolił Cortésowi dołączyć do ekspedycji dowodzonej przez Andrea Doria do Algierii. W czasie niefortunnej podróży, gdy flota hiszpańska ścigała znanego tureckiego korsarza Barbarossę, Cortés omal nie utonął w czasie burzy.
Po wieloletnich wyprawach Cortés utonął w długach, ponieważ dużą część wypraw finansował z własnej kieszeni. Część pieniędzy próbował odzyskać z królewskiego skarbca. W 1547 r. zdecydował się powrócić do Meksyku. Gdy dotarł do Sevilli dopadła go dyzenteria. 2 grudnia 1547 r. zmarł w skutek zapalenia opłucnej dożywszy 62 lat.
Wyprawa Corteza i podbój Azteków 1519-1521
Źródło: Wikipedia
Polecane teksty:
Wielkie odkrycia geograficzne
Historia epoki wielkich odkryć georgaficznych. Rozwój żeglarstwa, przyczyny działania odkrywców i skutki dla cywilizacji w XV i XVI wieku.
Czytaj dalej
Marynizm i malarstwo marynistyczne
Historia sztuki i malarstwa marynistycznego. Co inspirowało artystów do tworzenia swoich dzieł z elementami morskimi. Jakie były największe dzieła kolejnych epok.
Czytaj dalej
Film Wyprawa Magellana
Wyprawa Magellana to animowana podróż dookoła Ziemi z barwnymi przygodami, życiem na statku, dziką przyrodą oraz wątkiem miłosnym.
Czytaj dalej