Ferdynand Magellan


Ferdynand Magellan

Ferdynand Magellan przyszedł na świat w roku 1480 w portugalskim Sabrosa w rodzinie drobnoszlacheckiej. W wieku 10 lat został osierocony przez rodziców i dwa lata później trafił na dwór królewski jako paź. Pozwoliło mu to zdobyć dobre wykształcenie. W wieku 25 lat został wysłany do Indii w ramach ekspedycji nad którą pieczę sprawował ówczesny wicekról portugalskich Indii - Francisco de Almeida. Magellan wykazał się co prawda talentem żeglarskim i odwagą ale był jednocześnie młodzieńcem dość buntowniczym i często miał problemy z niesubordynacją. Właśnie z tego powodu po uzyskaniu patentu kapitańskiego został odesłany karnie do swojej ojczyzny. W 1513 r. był jednym z żołnierzy walczących w Maroku. Podczas walk ponownie wykazał się odwagą i został ranny w kolano. Został jednak niesłusznie oskarżony o prowadzenie nielegalnego handlu z muzułmanami. Zarzuty te doprowadziły do konfliktu na linii Magellan-Manuel I. Król wydalił Ferdynanda z portugalskiej floty. Demotywowany tym faktem Magellan podjął decyzję o emigracji do Hiszpanii i zaoferowaniu swojej służby tamtejszym monarchom. Zmienił nawet nazwisko na hiszpański odpowiednik.

Geneza wyprawy

Hiszpanie chcieli jak najszybciej znaleźć szlak prowadzący do Azji gdyż sąsiednia Portugalia z którą handlowo rywalizowała Hiszpania posiadała już taki szlak na wyłączność. Magellan żył w przeświadczeniu, że do Wysp Korzennych można dotrzeć nie tylko płynąc na wschód, ale też w przeciwną stronę, przepływając przez cieśninę przecinający Amerykę Łacińską. Był zdeterminowany, żeby tego dokonać niezależnie czy dla ojczystej Portugalii czy pod inną banderą. W 1517 roku, gdy miał 37 lat dostał pozwolenie na audiencję u króla Hiszpanii, Karola I (cesarz Karol V). Młody władca po wysłuchaniu planu został oczarowany perspektywą możliwości handlu przyprawami bez angażowania się w konflikt z Portugalią. Przeznaczył więc znaczne fundusze na realizację planu Magellana.

Wyprawa Magellana dookoła świata

Ferdynand Magellan dowodził flotą złożoną z pięciu statków: "Victoria", "San Antonio", "Concepcion", "Santiago" i flagowym "Trynidad". Na pełne morze wypłynęli 20 września z portu San Luca de Barrameda. Magellan od samego początku musiał zmagać się z trudnościami. Juan de Cartagena, wiceadmirał ekspedycji, buntował się przeciw rozkazom Magellana i nastawiał przeciwko niemu pozostałych kapitanów. Dowódca statku "Victoria" został ponadto przyłapany na stosunku seksualnym z jednym z chłopców okrętowych. Został za to skazany na śmierć, a Magellan stracił jednego z dowódców. Jakby tego było mało, flotylla trafiła na równiku na bezwietrzną pogodę. To i nienajlepszej jakości zapasy doprowadziły do ich zepsucia i już w połowie drogi przez Atlantyk trzeba było wyznaczyć racje żywnościowe. Po dwóch miesiącach ekspedycja przekroczyła równik, a już na początku grudnia dostrzeżono zarys wybrzeża Brazylii. Zatrzymali się na kilka tygodni w Rio de Janeiro aby uzupełnić zapasy i zebrać siły na dalszą podróż. Następnie udano się na południe w celu znalezienia drogi prowadzącej na zachód.

Problemy podczas wyprawy

Płynąc na południe marynarze zdawali sobie sprawę, że coraz bardziej zbliżają się do zimy panującej na południowej półkuli. Pod koniec marca dała im się we znaki mroźna pogoda. Wśród załogi pojawiały się nawet pogłoski, że Magellan zmierza ku samobójstwu. Wynikły z tego liczne bunty, nawet wśród kapitanów, którzy domagali się obrania kursu powrotnego w kierunku Hiszpanii, jednak Magellan stanowczo odmawiał. Podjął jednak decyzję o zatrzymaniu się na brzegu dzisiejszej Argentyny, aby naprawić statki i przeczekać największe mrozy. Zbudowano przybrzeżną osadę, którą nazwano Puerto San Julian.

Pierwszego dnia kwietnia Cartagena wraz z trzema innym i kapitanami wszczęli bunt przeciwko dowódcy. Reakcja Magellana była jednak zaskakująco szybka. Podstępem przedostał na pokład "Victorii" kilkunastu żołnierzy, którzy przejęli okręt i wyeliminowali kapitana Mendozę. Pozostałe załogi poddały się mając świadomość przewagi liczebnej stronników Magellana. 40 buntowników skazano na karę śmierci, ale Magellan zamienił ją na ciężkie roboty. Jednego z nich poddano jednak torturom, a kapitana statku "Concepcion" dekapitowano. Sprawcy buntu, wiceadmirał Cartagena i kapelan Pero Sanchez de la Reina zostali pozostawieni na brzegu.

Odkrycie Cieśniny Magellna

Po przeczekaniu srogiej zimy, wiosną ponownie wyruszono na południe. Podczas poszukiwania przesmyku i badaniu linii brzegowej okręt "Santiago" rozbił się o skały ale zdołano uratować załogę. Po ponad roku od rozpoczęcia wyprawy, 21 października, statki musiały przedostać się przez kilkusetmetrowy, wyjątkowo zawiły fiord. Zbuntowany kapitan statku "San Antonio" podjął decyzję o ucieczce i zawróceniu do Hiszpanii. W skutek tego Magellanowi zostały tylko trzy okręty i 200 ludzi. 28 listopada 1520 roku flotylla wypłynęła w końcu na otwarte morze. Cieśninę, którą Ferdynand Magellan pokonał wpływając na wody Oceanu Spokojnego nazwano na początku Cieśniną Wszystkich Świętych od dnia jej odkrycia - 1 listopada. Później nazwę zmieniono na cześć odkrycwcy na Cieśninę Magellana.

Ferdynand Magellan na Filipinach

Ze względu na posługiwanie się błędnymi mapami opracowanymi na bazie obliczeń Ptolemeusza, Magellan spodziewał się, że dość szybko dotrą do stałego lądu. Podróż trwała jednak kilka miesięcy. W tym czasie skończyły się wszystkie zapasy, w tym woda. Załogę zdziesiątkował szkorbut. Dopiero po ok. pół roku dotarto do stałego lądu wyspy Guam, gdzie w końcu uzupełniono zapasy. Po dwóch tygodniach ekspedycja zakotwiczyła u wybrzeży wyspy Homonhon na Filipinach, którą to wyspę Magellan przejął w posiadanie Hiszpanii. Pochodzący z Malezji służący dowódcy był w stanie zrozumieć język mieszkańców Homomhon co świadczyło o bliskości docelowych Wysp Korzennych. Udano się dalej na zachód, nawracając po drodze przyjaznych tubylców na chrześcijanizm.

Śmierć Magellana na wyspie Mactan

Siódmego dnia kwietnia wyprawa dotarła do wyspy Cebu, gdzie Magellan nawiązał handlowe stosunki z radżą wyspy pomagając mu przy okazji w walce z wrogami. W zamian za nieocenioną pomoc radża Humabon przyjął chrzest i przyznał Hiszpanom monopol na handel z wyspami pod jego jurysdykcją. Jednak rządzący sąsiednią wyspą Mactan, niejaki Lapu Lapu sprzeciwił się radży. Magellan, bardzo pewny siebie ze względu na posiadanie broni palnej, obiecał Humabonowi, że zajmie się buntownikiem. Nie prosił przy tym o żadne posiłki. Zbytnia pewność siebie doprowadziła jednak do tragicznych konsekwencji. Magellan, wraz ze swoim 50-osobowym oddziałem musiał stawić czoła małej armii złożonej z ponad tysiąca świetnie wyszkolonych i walecznych wojowników. W niesprzyjających warunkach, na plaży armia Lapu Lapu rozniosła w pył garstkę Hiszpanów. Magellan zginął 27 kwietnia 1521, a wraz z nim kilku innych członków załogi. Pozostali szczęśliwi ocalaleli lecz ich morale mocno podupadło.

Juan Sebastián Elcano dowódcą w drodze powrotnej

Z całej wyprawy przy życiu pozostało w sumie jedynie 115 marynarzy. Nie wystarczyli oni jednak do obsadzenia trzech pozostałych okrętów, pozostawiono więc "Concepcion", który był w najgorszym stanie. Dowódzctwo dalszej wyprawy objął Juan Sebastián Elcano na statku Victoria. Razem z drugim statkiem Trynidad przez kolejnych sześć miesięcy napadały na osady wysp Mindanao, Palawan i Borneo. Marynarze dokonywali tam kradzieży, gwałtów, porwań itp. Po pewnym czasie postanowiono wyruszyć już w kierunku Wysp Korzennych. W listopadzie pozostali członkowie ekspedycji dotarli do Tidore, gdzie zawarto układ z sułtanem i zabrano ładunek przypraw korzennych. Okazało się, że "Trynidad" nie nadaje się do dalszej wyprawy i zdecydowano o pozostawienie go w Tidore by wyruszył w drogę powrotną dopiero po dokonaniu koniecznych napraw. Niestety statek po wypłynięciu został ponownie uszkodzony i przejęty przez Portugalczyków, a jego załogę uwięziono.

Na przełomie 1521 i 1522 roku "Victoria" wyruszyła w droge powrotną. Z powodu niedostatecznej ilości pożywienia załoga żyła głównie jedząc ryż i pijąc wodę. 20 członków załogi zmarło, część zdezerterowała w odwiedzanych portach. Ocalały statek dotarł wreszcie do należących do Portugalii Wysp Zielonego Przylądka, gdzie podjęto dość rozpaczliwą prośbę o żywność. Załoga po raz kolejny się zmniejszyła, gdyż ludzi odpowiedzialnych za przetransportowanie zapasów aresztowano. 10 września 1522 r., "Victoria" w opłakanym stanie i z pozostałymi 18 marynarzami przybiła do portu w Sewilli. Przyprawy były wówczas tak cenne, że wartość ocalałego ładunku pokryła wszystkie koszty wyprawy i przyniosła niewielki zysk.

Odkrycia i sława Ferdynanda Magellana

Magellan nie zdołał wprawdzie opłynąć całego globu, miał jednak inne bardzo znaczące zasługi. Za sprawą jego wyprawy odkryto cieśninę łączącą Atlantyk z Pacyfikiem i dostrzeżono dwie galaktyki, które nazwano na cześć odkrywcy Wielkim i Małym Obłokiem Magellana. Miał też duży wpływ na strefy czasowe, odkrył bowiem, że zależnie od kierunku poruszania się traci lub zyskuje się jeden dzień (Międzynarodowa Linia Zmiany Daty). A na koniec to, co najważniejsze: Ferdynand Magellan potwierdził fakt, że Ziemia jest okrągła, a jej obwód wynosi 40 000 km. Wielu uznaje, że to najważniejsza wyprawa aż do czasu zdobycia przez człowieka kosmosu.

Wyprawa Ferdynanda Magellana

Wyprawa Ferdynanda Magellana

Źródło: Wikipedia

Kalendarium

  • 1480 Urodził się Ferdynand Magellan
  • 1490 Umierają rodzice Ferdynanda
  • 1492 Rozpoczęcie pracy posłańca królowej
  • 1505 Wyprawa oceaniczna z Pierszym Admirałem Portugalii Francisco de Almedia
  • 1511 Ekspedycja do Melaki i jej podbój
  • 1512 Ferdynand planuje swoją wielką wyprawę
  • 1519 Magellan stawia żagle i wyrusza w kierunku Indii
  • 1520 Opłynięcie Ameryki Południowej i odkrycie cieśniny Magellana. Dotarcie do wyspy Guam na Pacyfiku
  • 1521 Śmierć Magellana na Filipinach w walce z tubylcami
  • 1522 Statki Magellana kontynuują wyprawę i wracają do Hiszpanii
  • 1800 Nazwanie Obłokiem Magellana galaktyki którą Magellan odkrył podczas podróży dookoła świata

Polecane teksty:

Mapa Świata 1720

Wielkie odkrycia geograficzne

Historia epoki wielkich odkryć georgaficznych. Rozwój żeglarstwa, przyczyny działania odkrywców i skutki dla cywilizacji w XV i XVI wieku.

Czytaj dalej
Malarstwo marynistyczne

Marynizm i malarstwo marynistyczne

Historia sztuki i malarstwa marynistycznego. Co inspirowało artystów do tworzenia swoich dzieł z elementami morskimi. Jakie były największe dzieła kolejnych epok.

Czytaj dalej
Film Wyprawa Magellana

Film Wyprawa Magellana

Wyprawa Magellana to animowana podróż dookoła Ziemi z barwnymi przygodami, życiem na statku, dziką przyrodą oraz wątkiem miłosnym.

Czytaj dalej